مبدا تاریخ هجری و چند نکته بی بدیل دات کام: از خاصیت های اسلام، این است که در برخورد با فرهنگ های گوناگون با رعایت خط قرمزها، با فرهنگ ها مطابقت داده و محدودیتی جز خط قرمزها برای خود قائل نیست و این نقطه مهم و مثبت دین اسلام است. به گزارش بی بدیل دات کام به نقل از ایسنا، علی متقیان عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ در یادداشتی درباره ی مبدا تاریخ هجری نوشت: بشر از آغاز آفرینش، به شب و روز، سال و ماه و گردش خورشید و زمین و ماه توجه داشته و پذیرفته است که بر اثر گردش خورشید و ماه و زمین، شب و روز پدید می آید و شمارش روزها هم مورد توجه بوده است. اینکه کدامیک از خورشید و ماه و زمین گرد یکدیگر می گردند، دیر زمانی مورد بحث بوده که از بحث ما خارج است. آن چه مورد بحث ما است، تقویم یا گاه شماری است و آن چه بیشتر مورد توجه است، گاه شماری اسلامی است که به هجری با مبدا هجرت رسول الله (ص) از مکه به مدینه، مشهور است. برای رسیدن به تقویم، با مبدا هجرت رسول الله (ص) لازم است برای مشخص شدن بحث، کمی به عقب برگردیم که با سابقه گاه شماری در عربستان که مهبط وحی است. آن چه مسلم است در عربستان از زمان حضرت ابراهیم خلیل الرحمن که کعبه را بر طبق آن چه حضرت آدم ابوالبشر بنا نهاده بود، راه اندازی کرد، ماه ذیحجه، به عنوان ماه حج، تعیین شد. تعیین این ماه برای حج دو پیام داشت، یکی این که جامعه آن روز، با اسامی ماه ها آشنایی داشتند و فاصله زمانی یک ماه را می شناختند، دوم این که یکماه را بر طبق حرکت ماه و تغییر شکل هرشبه ماه و یک بارگردش ماه دور زمین، محاسبه می کردند. تا اینجا مشخص شد که: آنها گردش ماه در آسمان را از هلال ماه شب اول، تا افول ماه در شب های آخر را به عنوان یک ماه قبول داشتند و برای هر ماهی هم یک نامی گذاشته بودند. این که وجه تسمیه هرماه چه بوده است، بدان نمی پردازیم. مردم عربستان هردوازده ماه را به عنوان یکسال محاسبه می کردند و حرکت ماه و تغییرات آن در آسمان را روزشمار، بحساب می آوردند. از آنجائیکه گردش هرشب ماه در آسمان به یک شکل جلوه می کند همه مردم با مشاهده جایگاه ماه در آسمان واز روی شکل ماه، می دانستند که امشب چندم ماه است. نکته دیگر، یکسال قمری بود که از ۱۲ ماه تشکیل می شد، هر ماه قمری بر طبق گردش ماه دور زمین، بر طبق مشاهده هلال ماه جدید، ۲۹ روز یا ۳۰ روز، ۳۵۴ یا ۳۵۵ روز است. مشکل سال قمری برخلاف سال شمسی این بوده و هست، که با فصل همراه نیست و نمی توان مطابق طبیعت این تقویم را تنظیم کرد. برای حل این نقیصه، تقویم کشاورزی را مطابق سال شمسی تنظیم می کردند چونکه سال شمسی ۳۶۵ یا ۳۶۶ روز بود و ۱۰ روز بیش از سال قمری است. در عربستان پیش از اسلام، بدلیل روزهای کم سال، به جهت اینکه سال آنان با فصل مطابقت داشته باشند، تصمیم گرفتند هرسه سال یک یکبار، یک ماه را به سال سوم بیافزایند این یک ماه اضافه را "نسی" به مفهوم فراموشی، نامگذاری کردند، درست مانند تقویم امروزی که سه سال یکبار، اسفند را ۳۰ روز محاسبه کرده و به آن سال "کبیسه" می گویند، آنها هر سه سال، سال سوم را سیزده ماه می گرفتند، با این فراموشی یک ماه در سه سال، با "نسی" سال قمری را با فصل وسال کشاورزی مطابقت می داد. در دوره پیش از اسلام، در تقویم سالانه یک اتفاق دیگری هم رخ داد و آن، تعیین ماه های حرام بود. در این تعریف ۴ ماه از سال را حرام اعلام می کردند. در این ۴ ماه حرام، کشتن و غارت و دزدی و حمله ناجوانمردانه و جنگ بین قبایل و... ممنوع بود. این ۴ ماه عبارت بودند از ماه های "رجب، ذیقعده، ذیحجه، محرم". برای حرمت هر یک از این ماه ها که حرام اعلام نموده بودند، دلیل داشتند. حنفای پیرو حضرت ابراهیم، ماه رجب را ماه عبادت و بندگی می دانستند و در این ماه به اعتکاف و عبادت می پرداختند. به جهت اینکه بتوانند بدون دغدغه و نگرانی، عبادت کنند، ماه رجب را ماه حرام اعلام نموده بودند که موحدان پیرو دین حنیف ابراهیم، در آرامش و آسایش عبادت کنند. ۳ ماه دیگر حرام هم به اعمال حج ابراهیمی اختصاص داشت. دست اندرکاران حج به خاطر عبور کاروان ها با هدف مکه، برای انجام مناسک حج، ماه ذیقعده، ذیحجه و محرم را حرام اعلام نمودند چونکه حاجیان از آغاز ذیقعده با کاروان های حج به سمت مکه حرکت می کردند و ذیحجه را در مکه برای انجام مناسک حج می ماندند و محرم را برای بازگشت انتخاب می کردند و با تعیین ماه های حرام کاروان هایی که در راه حج رفت و آمد داشتند، حداقل در سرزمین عربستان از دستبرد راهزنان و غارتگران در امان بودند. تا اینجای بحث مشخص شد: پیش از اسلام ۱۲ ماه را قبول داشتند و برای هرماه، یک نام گذاشته بودند. روزهای ماه را بر طبق گردش ماه و تغییرات ماه وپیدایش وافول ماه می شناختند و برای هر شب ماه هم نامی گذاشته بودند، مثل ؛ هلال برای شب اول یا بدر کامل برای شب پانزدهم و.... پیش از اسلام، ۴ ماه را حرام می دانستند و هر سه سال، یک سال را سیزده ماه می گرفتند. این جماعت سال شماری به مفهوم شمارش مسلسل امروزی نداشتند، این نقیصه در تقویم عربستان پیش از اسلام بود، درحالی که در آن زمان، سال شماری مسلسل هم در ایران رایج بود و هم در رم، اما عرب بر طبق "یوم العرب" سال شمار خودرا تغییر می داد، بدین صورت که اگر اتفاق بزرگی به وقوع می پیوست، آن اتفاق، مبنای تاریخ آنان می شد. برای مثال؛ واقعه ای که برای ما هم آشناست، واقعه حمله لشکر ابرهه با فیل به مکه بود. سالی که این واقعه صورت گرفت را سال فیل (عام الفیل) نامگذاری کردند. پیامبر اعظم صلوات الله مقابل دراین سال بدنیا آمده است، برای همین می گویند؛ تولد پیامبر(ص) در سال فیل یا عام الفیل بوده است و یا تولد امام علی (ع) سال ۳۰ فیل بوده است. این سال شماری با مبدا فیل ۴۰ سال بیشتر طول نکشید، پیامبر خاتم حضرت محمد صلی الله مقابل و آله و سلم در سال ۴۰ فیل، مبعوث شده است. پس از سال ۴۰ فیل، کسی به سال فیل، توجه ندارد چونکه بعثت پیامبر بالاتر و اولاتر از واقعه فیل بوده است. مسلمانان سال اول را سال اول بعثت و سال دوم بعثت را سال شماری می کردند تا این که هجرت پیامبر(ص) تحقق پیدا کرد، سال شماری با مبدا هجرت شروع شد و سال شماری با ایام بعثت به اتمام رسید و سال اول هجرت عنوان شد. سال دوم که اجازه جنگ داده شد، سنه القتال نام نهادند و سال سوم چون غزوه احد اتفاق افتاد، گفتند «سنه الاحد» و همچنین سال دهم حجه الوداع والی آخر.... این که تقویم سال شماری ما مسلمانان هجری است در زمان دیگری اتفاق افتاده است که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد. برخورد اسلام باتقویم پیش از اسلام از خاصیت های اسلام، این است که در برخورد با فرهنگ های گوناگون با رعایت خط قرمزها، با فرهنگ ها مطابقت داده و محدودیتی جز خط قرمزها برای خود قائل نیست و این نقطه مهم و مثبت دین اسلام است. اسلام با نزول آیه ۳۶ سوره توبه" إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ الله اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِی کتابِ الله ِ " ۱۲ ماه قمری را پذیرفت و در ادامه این آیه "یوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَالارضَ مِنْها أَرْبَعَة حُرُم ذلِک الدِّینُ الْقَیمُ فَال تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکمْ" (التوبة: ۳۶ ) بر ۴ ماه حرام که در فرهنگ عربستان پیش از اسلام بود، صحه گذاشت. در آیه دیگر، درباب هلال ماه و گردش ماه، در پاسخ به سوال مسلمانان در ِآیه ۱۷۹ سوره بقره می فرماید: "یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلََّةِ قُلْ هِیَ مَوَاقِیتُ لِلنََّاسِ وَالْحَجَِّ " درباره ی هلال ماه از شما سوال می کنند بگو برای وقت شناسی مردم و تعیین ایام حج است. در آیه ۳۷ سوره توبه هرسه سال یک سال که به آن نسی می گفتند، را نپذیرفت و فرمود "إِنََّمَا النََّسِیءُ زِیَادَة فِی الْکُفْرِ" نسی را کافران اضافه کرده بودند. با عنایت به نکات اشاره شده، اسلام تقویم ماه های قمری، ۱۲ ماه قمری و ۴ ماه حرام را پذیرفته است و تا امروز این تقویم اعتبار دارد. تقویم مسلمانان با مبدا هجری قمری در منابع تاریخی آمده است که در سال ۱۷ هجرت، روزی نامه ای بدست خلیفه دوم رسید. در آن نامه مبلغی مطالبه شده بود که در ماه شعبان پرداخت گردد. برای خلیفه سوالی عنوان شد کدام شعبان، شعبانی که گذشت، یا شعبانی که خواهد آمد؟ این سوال مقدمه ای شد برای یک تغییر و نشانی از تمدن. برای سوال خلیفه دوم، یک ایرانی که در دستگاه خلیفه کار می کرد، گفت ما در ایران سال شمار مسلسل داریم. با سال شماری مسلسل با این مشکل مواجه نخواهیم شد. موضوع تقویم سالشماری در جمعی عنوان شد و بحث به مبدا تاریخ رسید. هریک از اعضای حاضر پیشنهادی دادند. یکی گفت میلاد مسیح، همراه با مسیحیان، دیگری گفت میلاد پیامبر و دیگری بعثت پیامبر صلوات الله مقابل. امام علی (ع) که در آن جلسه حضور داشت، پیشنهاد کرد که هجرت پیامبر سبب رشد و گسترش و عظمت اسلام شده است. براین اساس پیشنهاد کرد هجرت پیامبر (ص)، به عنوان مبدا تاریخ شناخته شود. پیشنهاد امام علی (ع) مورد تایید قرار گرفت. با عنایت به این که هجرت پیامبر درشب اول ربیع الاول اتفاق افتاده بود، اول محرم همان سال را ۱/۱/۱ اعلام نمودند. از آن سال به بعد سلسله سالهای هجری مورد استفاده قرار گرفت و همه اتفاقات برمبنای تقویم اسلامی بامبدا هجرت بر طبق سال قمری، بدون نسی، ثبت شده است. در ایران تا انتهای دوره قاجار، تقویم رسمی کشور هجری قمری بود. در سال ۱۳۰۵ هجری شمسی، طی مصوبه ای در زمان پهلوی اول تاریخ رسمی ایران، بر طبق محاسبه گردش زمین به دور خورشید، در دوازده برج، نام گذاری شد و از آن تاریخ در ایران هر دو تقویم هجری شمسی و هجری قمری مطرح است و در کشورهای عربی بجای هجری شمسی از تاریخ میلادی استفاده می نمایند چونکه تقویم میلادی هم برمبنای تقویم شمسی محاسبه می شود. منبع: بی بدیل دات كام 1402/06/26 08:44:17 5.0 / 5 353 تگهای خبر: اثر , دستگاه این مطلب را می پسندید؟ (1) (0) تازه ترین مطالب مرتبط تعمیر جاروبرقی تخصصی جشنواره عمار در لبنان حضور داشته باشد شروع اجرای نمایش های صحنه ای و خیابانی جشنواره تئاتر استان معرفی فلزیاب، طلایاب و گنج یاب نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این مطلب نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۴ بعلاوه ۳